Kleinere optredens, meer bereik

Tot en met 2016 organiseerde ons Uitvaartensemble Nijmegen afwisselend in het voor- of najaar een jaarconcert. De uitvaartbranche en andere geïnteresseerden konden op die manier met ons kennismaken. Dit jaar breken wij met de traditie van jaarconcerten. We worden namelijk steeds vaker gevraagd voor kleinschalige optredens. Dat doen we graag en op die manier bereiken we een breder publiek. Zo hebben we gezongen tijdens de moederdagviering in Joachim en Anna en op mariadag in De Honinghoeve in Neerbosch-Oost. Ook traden we op bij de herdenkingsdienst voor overleden daklozen op Begraafplaats Jonkerbos, bij Allerheiligen in Rustoord en tijdens de Agapèviering van de Effatagemeenschap in de Dominicuskerk in Nijmegen (4e zondag in de veertigdagentijd). Deze optredens geven ons veel voldoening. Mocht u ons ook graag horen bij een bijzondere gelegenheid, neemt u dan gerust contact met ons op. We zingen niet alleen als octet, maar bieden ook solo’s, instrumentale nummers en Gregoriaans.

Moderne muziek centraal bij jaarconcert 8 en 9 oktober 2016

In 2016 lag het accent bij ons jaarconcert op de modernere muziekstukken waarvan de componist nog leeft. Het programma startte met een aantal Nederlandstalige liederen, gevolgd door blokjes met barok- en renaissancemuziek, neoromantische en lichte en moderne liederen. Nieuw in 2016 waren twee Russische liederen, de cherubijnenzang van I. Dvareckyi en het beroemde Bogoroditse Djevo (Ave Maria) van Sergei Rachmaninoff. Tussen de verschillende blokken door droeg Bram Wildeman gedichten voor van Margaretha Vasalis, onder begeleiding van pianomuziek.

Op 8 oktober brachten we het repertoire ten gehore in de Ontmoetingskerk Meijhorst te Nijmegen en op 9 oktober in de Kleine Bartholomeuskerk te Beek-Ubbergen. Twee locaties met een heel eigen sfeer. Het aantal bezoekers lag rond de 100.

Juweeltje: Dem dunkeln Schoss der heilgen Erde – Johannes Brahms (1833 – 1897)

Hoewel het Uitvaartensemble Nijmegen steeds vaker moderne liederen zingt, is het merendeel van het repertoire klassiek. Een van de klassieke juweeltjes is Dem dunkeln Schoss der heilgen Erde. De tekst van dit lied komt uit een groot dichtwerk van Friedrich von Schiller (1759-1805): Lied von der Glocke. Schiller schreef dit lied nadat hij in 1788 in Rudolstadt de plaatselijke klokkengieterij had bezocht, met als motto: Vivos voco, mortuos plango, fulgura franco. Vertaald betekent dat: ‘Ik [de klok] roep de levenden, ik beween de doden en ik breek de bliksem’. De tekst staat als inscriptie op de klok voor de Munsterkerk te Schaffhausen in Zwitserland. De klok dateert uit 1486 en verloor omstreeks 1700 een deel van haar slagring (is te zien op de foto).

Het gedicht Lied von der Glocke werd na de voltooiing in 1799 een groot succes. Het was  lange tijd verplichte leerstof voor leerlingen van middelbare scholen. Iedere Duitser kent  de regels: Festgemauert in der Erden steht die Form, aus Lehm gebrannt. In het gedicht is de klok een soort vertolker van de menselijke deugd: vroomheid en goedheid, discipline en ijver, huiselijkheid en ouderliefde. Maar ook markeert de klok met klinkende slagen de belangrijkste mijlpalen in ons leven: als doopsklok, huwelijksklok, brandklok, angelusklok, stormklok en als doodsklok. Het klokgelui van de doodsklok wordt in het gedicht vergeleken met het zaaien van zaad in de akker. Uit de overledene ontspruit het nageslacht. Zo is de dood het begin van leven.

Tears in heaven – Eric Clapton

Zou je mijn naam nog kennen?
Als ik je in de hemel zag?
Zal het hetzelfde zijn.
Als ik je in de hemel zag?
Ik moet sterk zijn en doorgaan.
Want ik weet.
Ik hoor niet thuis hier in de hemel.

Eric Clapton is de componist van Tears in heaven. Hij is een beroemde Engelse gitarist en tekstschrijver. De tekst van het lied is een coproductie van hem en Will Jennings. Het Uitvaartensemble Nijmegen zingt een arrangement van Roger Emerson.

Eric Clapton verloor in 1991 zijn vierjarig zoontje. Het kind was verstoppertje aan het spelen, sprong uit een openstaand raam en viel te pletter. Een jaar later schreef Eric Clapton Tears in heaven. Het werd een megahit.

Voor wie ooit een kind verloor is het lied vol zelfverwijt, ongeloof en vertwijfeling goed in te leven. Eric Clapton gebruikt het gewone, oude beeld van de hemel waarin zijn zoontje nu is. Dat beeld geeft hem kracht: Ik vind mijn weg wel. Hij verwacht zelfs steun van boven: ‘Zal je me helpen om rechtop te staan’. Maar het leven hier is nog niet afgelopen. Eric Clapton moet sterk zijn en doorgaan: Cause I know I don’t belong here in heaven. Het lied laat ook zien hoe sterk wij verbonden zijn met de dood.

Margaret de Groot Vlasveld: betrokken en dicht bij de mensen

Al op jonge leeftijd werd haar gevraagd om lezingen te doen en te assisteren bij avondwakes en later bij uitvaarten. Eerst samen met een priester, later zelfstandig. Margaret legt uit: “Het was een logisch verlengde van mijn werk in de zorg waar zingevingsvragen en rouw rond het levenseinde vaak spelen. Vanuit deze interesse ben ik later theologie gaan studeren”. Nu begeleidt ze uitvaarten in het zorgcentrum Joachim en Anna. Daarbij schakelt ze regelmatig  het Uitvaartensemble Nijmegen in. Voldoende reden om deze bijzondere vrouw nader te leren kennen. Boudewien Ephraim, koorlid van het Uitvaartensemble Nijmegen, interviewde haar.

Jij was als pastor in verpleeghuis Joachim en Anna, vanaf het begin betrokken bij het Uitvaartensemble. Hoe dat is gegaan?
Als pastor van de Waalboog en uitvaartbegeleider merkte ik dat er behoefte was aan een koor om het afscheid van overledenen op een mooie manier vorm te geven. Ik kwam toen in contact met Jan Bredie, de oprichter van het Uitvaartensemble Nijmegen. Hij liep al langer met het idee rond om een uitvaartkoor te beginnen. Samen met dirigente Anca Veldpaus hebben we toen een jaar lang voorbereidend werk gedaan: contacten leggen met uitvaartondernemingen en met geïnteresseerde zangers. Op 11 januari 2012 vond de oprichtingsvergadering plaats. Ik vond dat de naam eenvoudig en duidelijk moest zijn. Dat is gelukt: de titel Uitvaartensemble Nijmegen geeft precies weer wat jullie doen: koorzang bieden bij uitvaarten in de omgeving van Nijmegen. De ondertiteling ‘Stemmen van Troost’ verwijst naar de nabijheid van de menselijke stem bij een uitvaart. Dat is wat we wilden uitstralen.

Is er de laatste 15 – 20 jaar iets veranderd bij hoe mensen vorm en inhoud willen geven aan een afscheid?
Vroeger stond het gezicht van de dode, het hoofdeinde van de kist, gericht naar het altaar, nu is het gezicht gericht naar de nabestaanden. Zij staan centraal. Daarom probeer ik mij open te stellen voor de wensen van de partners, kinderen en kleinkinderen van de nabestaanden. Het kost mij al gauw 2-3 uur om erachter te komen wat iedereen wil. Recent vroegen kleinkinderen om een nummer van K3. Ik wist niet eens wat het was, maar voor deze kinderen was het belangrijk: een blijvende herinnering aan de begrafenis van hun oma. Overigens zitten de belangrijkste thema’ s liefde, leven, dood, verdriet, afscheid bijna in alle liederen en gedichten verwerkt. Kijk naar songs als Tears in heaven, Dust in the wind en Let it be. Die gaan over de kwetsbaarheid van het menselijk bestaan en het verlangen naar een hemel. Wat ik ook merk is dat niet religieuze mensen er totaal geen moeite mee hebben om te luisteren naar een lied over een Goddelijk thema. Vooral als dat ook nog in een andere taal is. Hoeveel mensen worden niet geroerd door de Mattheus passie?

Je kent ons al een aantal jaren. Zie of hoor je een ontwikkeling?
Zeker! Ik heb jullie jaarconcert bezocht en was verrast door de verbreding: er zijn veel nieuwe nummers bijgekomen. Funeral Ikos van Tavener bijvoorbeeld, vond ik prachtig. In de uitvoering is meer samenklank gekomen en de stemmen en stemgroepen hebben zich meer ontwikkeld. Ik merk dat het bij jullie gaat om het zingen naar de mensen toe om hun troost te bieden en niet om een geslaagd optreden. Jullie denken ook goed mee met de nabestaanden over de invulling van het repertoire en hebben liederen voor een breder publiek zoals Morning has brokenBridge over troubled water en Cent mille chansons. Bijna alles wat de nabestaanden wensen, kan. En niet onbelangrijk: jullie prijs/kwaliteit verhouding klopt.

Heb je zelf favoriete nummers, liederen of repertoireadviezen?
Ik ben een echte Bach liefhebber dus Jesus bleibet meine freunde en Wenn ich einmal soll scheiden zijn mijn favorieten. Maar Lascia ch’io piano van Händel vind ik ook mooi. En de Taize-liederen, vooral als ze zacht worden gezongen of geneuried tijdens de communie of bij de voorbeden. Populaire liederen zou ik zelf niet zo kiezen maar ze horen wel thuis in het uitvaartrepertoire. En zonder op de populaire toer te gaan: het mooie lied Mag ik dan bij jou van Claudia de Brey kan ook best op de repertoirelijst.

Terugblik 2015 en vooruitblik 2016

2015 was een jaar waarin het Uitvaartensemble Nijmegen grote stappen heeft gezet qua professionalisering en samenklank. Het repertoire is bijna verdubbeld en het aanbod is verbreed. Deze ontwikkeling zetten we door in 2016. De basis is nog altijd a capella zang in een octet, maar het koor biedt ook solozang, pianobegeleiding en –intermezzo’s. Tevens is er ruimte voor ‘verzoeknummers’.

Op 30 januari in de Cenakelkerk in Nijmegen hebben we nog mogen zingen bij een uitvaart. Maar wist u dat we veel meer doen dan dat? Ieder jaar zingen wij met Allerheiligen voor een breed publiek. In 2015 zelfs met twee octetten tegelijkertijd in de Piet Gerritszaal in de Heilig Landstichting en op de Begraafplaats Rustoord. We worden regelmatig gevraagd op informatiedagen rondom afscheid nemen en uitvaartverzorging. En in verzorgingstehuizen bij speciale gelegenheden en herdenkingen.

Jaarconcert 10 en 11 oktober 2015 in Nijmegen en Bergharen

Het jaarconcert 2015 van het Uitvaartensemble Nijmegen vond plaats op zaterdag 10 oktober in de Dominicuskerk aan de Prof. Molkenboerstraat 7 te Nijmegen en op zondag 11 oktober in de Protestantse kerk aan de Veldseweg 12 te Bergharen.

Op het programma stonden veel nieuwe koorliederen ingedeeld in taalblokken. In het Engelstalige blok presenteerde het ensemble onder meer The Shower van Edgar Elgar, in het Franstalige blok Cantique de Jean Racine van Gabriel Fauré en Notre Père van Maurice Duruflé, in het Duitse blok Herr, nun lässest du van Felix Mendelssohn-Bartholdy en Jesus bleibet meine Freude van Johann Sebastian Bach. Er was ook een Latijnse blok met onder meer Lacrimosa van Mozart. De taalblokken werden afgewisseld met intermezzo’s zoals Pie Jesu van Andrew Lloyd Webber, Au Cimetière van Gabriel Fauré en enkele solo’s met pianobegeleiding.

In 2015 heeft het koor veel nieuwe liederen ingestudeerd. Inmiddels bestaat het complete repertoire uit maar liefst ruim 60 koorliederen. Zo kan men bij afscheidsdiensten en herdenkingen kiezen uit verschillende genres: profaan, wereldlijk, modern of klassiek, en uit meerdere talen, ook Nederlandstalig. Ieder lied heeft een eigen sfeer. Het volledige repertoire is te vinden in het menu repertoire.

Nieuwe ervaring: Gregoriaans gelegenheidskoor

Op 6 augustus 2015 namen 3 leden van het Uitvaartensemble Nijmegen deel aan een gelegenheidskoor dat speciaal was samengesteld om de uitvaart van de heer Jan Donders (83) te Nijmegen op te luisteren. Behalve Bram Wildeman, Gerard Broess en Lex Hustinx van het Uitvaartensemble Nijmegen, namen nog een 9 tal andere heren deel  van de Schola Karolus Magnus, het koor van de Ontmoetingskerk in Dukenburg en enkele ‘losse heren’. Samen zongen zij een uitgebreide versie van de Gregoriaanse Missa pro Defunctis en enkele andere gezangen onder leiding van dirigent Jos Snijders. Volgens Lex Hustinx was het even wennen aan een vreemde dirigent en dito interpretatie, maar geleidelijk wende het, en uiteindelijk heeft het koor voor de familie zo goed mogelijk gezongen!

Geluidsopnames voor website

Op 20 mei 2015 maakte het Uitvaartensemble Nijmegen opnames van een deel van het repertoire. Dat vond plaats in de Protestantse Kerk te Bergharen. Geluidstechnicus Steven Vonk zorgde voor de apparatuur en de techniek. De opnames zijn te beluisteren in het menu repertoire. Ze geven een impressie van de sfeer van onze liederen. Natuurlijk is het niet mogelijk om het gehele repertoire op te nemen. Dat repertoire bestaat inmiddels namelijk uit meer dan 60 liederen! Maar de opnames vormen met elkaar een goede weergave van de veelzijdigheid van het repertoire. Zo is er keuze uit Engels-, Duits-, Frans- en Nederlandstalige, wereldlijke en religieuze, moderne en klassieke liederen.

Aanbevolen: ‘The Shower’ van Edward Elgar

Ons koor heeft een breed en gevarieerd repertoire. In de praktijk zien we echter dat de keuze valt op vaak dezelfde bekende liederen. En dat terwijl de andere liederen in ons repertoire ook zoveel te bieden hebben. Omdat die minder bekend zijn, besteden wij daar op onze website aandacht aan. We beginnen met het lied ‘The Shower’ van de Engelse componist Edward Elgar.

Edward Elgar heeft dit lied gecomponeerd in 1914. Hij gebruikte als tekst het 3e couplet van het gedicht The Shower van de 17e eeuwse Engelse religieuze dichter en arts Henry Vaughan. In vrije vertaling zegt de dichter:  Wolk, ik wou dat mijn ogen, net zoals jij je regen loslaat en de aarde zacht maakt, zouden kunnen wenen en mijn harde hart verzachten. …. Misschien breekt er dan na een aantal buien weer een beetje licht door. Ofwel: soms is alle gevoel in ons geblokkeerd door droefheid, we zijn als in een shock. Maar na regen kan er hopelijk weer zonneschijn komen in ons hart. Een mooie tekst die prachtig en beeldend getoonzet is door Elgar. Het lied is uitgevoerd op 12 januari 2014 in de Lutherse Kerk in Nijmegen tijdens het jaarconcert  van het Uitvaartensemble Nijmegen. Hoewel heel sfeervol en troostrijk, is het helaas nog nooit gevraagd bij een uitvaart. Wij bevelen het u daarom van harte aan.